Tư duy AI trong quản lý nhân lực khối sản xuất

Tóm tắt

• Hiện nay, hầu hết doanh nghiệp đều triển khai AI, nhưng chỉ 14% nhân viên tuyến đầu được đào tạo bài bản, tạo ra khoảng cách lớn kìm hãm kết quả kinh doanh. 
• Doanh nghiệp tập trung xây dựng tư duy AI đúng đắn thường có hiệu suất cải thiện gấp đôi so với doanh nghiệp chỉ chú trọng kỹ năng kỹ thuật. 
• Thách thức lớn nhất khi ứng dụng AI không phải là công nghệ, mà là thay đổi cách nhân sự tư duy và làm việc với công cụ mới. 
• Thành công chỉ đến khi nhân viên xem AI là đối tác tư duy, nhưng quyết định cuối cùng vẫn dựa trên nhận định của con người.

Để AI thực sự phát huy hiệu quả, các nhà lãnh đạo cần xây dựng tư duy AI cho đội ngũ thông qua những chiến lược phát triển nhân lực bài bản. Điều này không đơn thuần là dạy nhân viên sử dụng công cụ mới, mà đòi hỏi toàn bộ doanh nghiệp phải thay đổi nhận thức về vai trò của AI trong vận hành và tạo dựng lợi thế cạnh tranh.

Trang bị tư duy AI cho đội ngũ là làm gì?

Trang bị tư duy AI cho nguồn nhân lực có nghĩa là giúp nhân viên hiểu và xem AI như một đối tác trong công việc, không phải mối đe dọa cho vị trí của họ. Vai trò của AI là hỗ trợ con người, không phải thay thế. Cách nhìn này thay đổi hoàn toàn phương thức nhân sự tiếp cận công nghệ mới tại nơi làm việc.

Với tư duy này, nhân sự hiểu rằng AI trong công việc giúp họ nâng cao chuyên môn, chứ không làm giảm giá trị của bản thân. Công nghệ đảm nhận các tác vụ lặp đi lặp lại, để con người tập trung vào những việc đòi hỏi tư duy, sáng tạo và khả năng phán đoán.  Nhân viên sẽ chủ động dùng AI để giải quyết vấn đề hiệu quả hơn, trong khi vẫn giữ vai trò trung tâm trong các quyết định quan trọng bằng những kỹ năng độc đáo của con người. Cách tiếp cận này biến AI thành một đối tác tư duy, giúp mọi người làm việc thông minh và nhanh hơn. 

Ông Matthew Daniel từ Guild Education chia sẻ: “Doanh nghiệp nên chủ động tạo điều kiện để nhân viên nâng cao kỹ năng với AI. Thay vì lo sợ AI và những điều chưa biết, hãy cho nhân viên thấy những tiềm năng to lớn khi chính họ là người dẫn dắt, thích ứng và tạo ra những giá trị vượt trội.”

Triển khai AI không chỉ là vấn đề kỹ thuật—mà là sự thay đổi tư duy

Hầu hết lãnh đạo doanh nghiệp tiếp cận việc quản lý nhân lực AI giống như các lần triển khai công nghệ trước đây. Tuy nhiên, nhiều nghiên cứu đã cho thấy chiến lược này thường không hiệu quả.  Những doanh nghiệp đạt được lợi ích thực sự từ AI hiểu rằng, chuyển đổi AI về bản chất là câu chuyện về con người, chứ không đơn thuần là sức mạnh xử lý của công nghệ.

Mô hình đào tạo công nghệ truyền thống không còn phù hợp với AI

AI cho lực lượng lao động tương lai vận hành khác biệt so với các phần mềm doanh nghiệp truyền thống.  Điều này đồng nghĩa phương pháp đào tạo cũ không còn phù hợp. Không như các chương trình cố định, hệ thống AI liên tục học hỏi và thay đổi dựa trên cách con người sử dụng.  Theo Báo cáo Tương lai Việc làm của Diễn đàn Kinh tế Thế giới, gần 40% kỹ năng thiết yếu của công việc sẽ thay đổi vào năm 2030, và 59% người lao động cần được đào tạo lại để duy trì sự phù hợp.

Đào tạo truyền thống thường tập trung vào tính năng và thao tác: click vào đâu, chọn mục nào, làm theo các bước ra sao. Nhưng để hoạch định nguồn nhân lực chiến lược hiệu quả cho AI, nhân sự cần một cách tư duy mới về vấn đề và giải pháp.  Người dùng cần học cách:

• Đặt câu hỏi thông minh hơn để AI cung cấp phản hồi hữu ích 
• Đánh giá kết quả từ AI dựa trên thực tiễn kinh doanh của doanh nghiệp 
• Kết hợp phân tích của AI với kinh nghiệm chuyên môn cá nhân 
• Nhận biết thời điểm kết quả AI cần được con người kiểm chứng

Điều này đòi hỏi một phương pháp học tập mới, không chỉ dừng ở đào tạo công cụ mà còn phải phát triển tư duy phản biện trong môi trường làm việc có AI hỗ trợ. Doanh nghiệp phải tập trung phát triển những kỹ năng cần thiết cho nhân sự ngành sản xuất để đảm bảo năng lực cạnh tranh trong kỷ nguyên AI.

Tư duy đúng đắn thúc đẩy lợi ích & chuẩn bị sẵn sàng cho tương lai

Kỹ năng kỹ thuật AI giúp tăng năng suất cá nhân, nhưng tư duy AI đúng đắn trong toàn tổ chức mới tạo ra chuyển đổi toàn diện.  Nghiên cứu cho thấy khả năng thích ứng của nhân sự – tức là mức độ họ điều chỉnh trước thay đổi – có tác động đến hiệu quả kinh doanh cao gấp đôi so với kỹ năng kỹ thuật AI đơn thuần.

Lợi thế này không chỉ giới hạn ở các công cụ AI hiện tại mà còn áp dụng cho mọi thay đổi công nghệ trong tương lai.  Doanh nghiệp xây dựng được tư duy AI sẽ có đội ngũ nhân sự linh hoạt, sẵn sàng cho mọi biến động.  Việc quản lý hệ sinh thái nguồn nhân lực trở nên tối quan trọng khi doanh nghiệp phải thích ứng với tốc độ thay đổi công nghệ chóng mặt. Theo khảo sát CEO Toàn cầu năm 2024 của PwC, 69% CEO dự đoán AI tạo sinh sẽ yêu cầu hầu hết nhân sự phải học kỹ năng mới; con số này tăng lên 87% đối với các CEO đã ứng dụng AI.

Tư duy đúng đắn giúp tránh ứng dụng AI sai lầm và tốn kém

Nếu không được phát triển năng lực AI bài bản, nhân viên dễ mắc sai lầm tốn kém khi dùng công cụ AI. Một số người quá phụ thuộc vào AI và bỏ qua tư duy phản biện về kết quả.  Số khác lại xem AI như một công cụ tìm kiếm thông thường, bỏ lỡ tiềm năng và giá trị chiến lược của nó. Những vấn đề này bắt nguồn từ tư duy về AI, chứ không phải do hạn chế kỹ thuật.

Ví dụ, Siemens Digital Industries Software nhận thấy 70% sự cố tại nhà máy không được công nhân ghi nhận do áp lực thời gian.  Giải pháp AI của họ có thể phát hiện những vấn đề này, nhưng chỉ khi công nhân hiểu cách dùng thông tin từ AI để cải thiện quyết định, thay vì chỉ thụ động chấp nhận kết quả.

Các doanh nghiệp sản xuất thường đối mặt với thách thức phức tạp khi triển khai giải pháp AI. Với những thách thức nhân sự ngành sản xuất, khoảng cách kỹ năng và khó khăn trong việc giữ chân nhân tài càng khiến quản lý nhân lực AI trở nên thiết yếu để vận hành thành công. 

Thách thức của AI đến từ hành vi, không chỉ là kỹ thuật

Giới chuyên gia liên tục khẳng định, vấn đề trong áp dụng AI thường liên quan đến hành vi con người, không phải giới hạn công nghệ. Thành công đòi hỏi nhân sự phải thay đổi cách tiếp cận công việc, giải quyết vấn đề và nhìn nhận vai trò của mình. Sự thay đổi hành vi này đồng nghĩa với việc học cách xem AI là đối tác giải quyết các thách thức cụ thể tại nơi làm việc.

Sự hợp tác giữa HPE và Aleph Alpha là một minh chứng: trợ lý AI của họ hướng dẫn công nhân nhà máy sửa chữa thiết bị phức tạp qua giao diện máy tính bảng. Thay vì chờ chuyên gia, nhân viên tuyến đầu có thể tự xử lý sự cố với chỉ dẫn từng bước từ AI. Các doanh nghiệp quản lý đội ngũ đa thế hệ nhận thấy mỗi nhóm tuổi có tốc độ thích ứng khác nhau với công cụ AI, đòi hỏi phương pháp phát triển tư duy phù hợp.

Nếu thiếu sự thay đổi căn bản trong tư duy này, ngay cả những công cụ AI mạnh nhất cũng khó mang lại kết quả như kỳ vọng. Doanh nghiệp phải giúp nhân viên không chỉ hiểu cách dùng AI, mà còn biết cách tư duy khác biệt về công việc khi có AI tham gia.

Nhận định của con người vẫn là yếu tố khác biệt chính

AI cho lực lượng lao động tương lai vượt trội trong xử lý dữ liệu và tìm kiếm quy luật, nhưng lại hạn chế trong các quyết định đòi hỏi kinh nghiệm, tư duy đạo đức và hiểu biết chuyên sâu.  Một tư duy AI hiệu quả sẽ đề cao và vun đắp những năng lực đặc thù này của con người, xem đó là phần bổ trợ thiết yếu cho sức mạnh phân tích của AI.

Kết quả từ AI chỉ thực sự giá trị khi được tư duy con người dẫn dắt và diễn giải.  Nghiên cứu cho thấy AI hỗ trợ nhiều hơn cho những nhân viên có kỹ năng tư duy phản biện tốt.  Điều này gợi ý rằng phát triển khả năng phán đoán của con người song song với hiểu biết về AI sẽ tạo ra lợi thế lớn nhất cho doanh nghiệp.

Xây dựng một hệ sinh thái nguồn nhân lực linh hoạt, có khả năng thích ứng với nhu cầu kinh doanh thay đổi, là điều kiện tiên quyết khi tích hợp AI vào các vai trò và phòng ban.

CEO Shopify, Tobias Lütke, xem “việc sử dụng AI là một kỳ vọng cơ bản” đối với nhân viên, định vị AI như “một đối tác tư duy, một nhà nghiên cứu chuyên sâu, một nhà phê bình, một gia sư, hay một lập trình viên đồng hành.” Cách tiếp cận này đảm bảo nhận định của con người luôn dẫn dắt việc sử dụng AI, thay vì bị AI thay thế, qua đó bảo tồn giá trị không thể thay thế của trí tuệ và tư duy đạo đức con người.

Phát triển nhân lực AI thành công phụ thuộc vào việc xây dựng tư duy AI cho đội ngũ, không chỉ đơn thuần là triển khai công nghệ. Sự thay đổi chiến lược này giúp doanh nghiệp khai thác tối đa tiềm năng của AI và chuẩn bị cho những biến đổi trong tương lai. Các doanh nghiệp muốn triển khai chiến lược phát triển nhân lực AI toàn diện nên cân nhắc hợp tác với các đơn vị tư vấn nhân sự chuyên nghiệp. Điều này nhằm đảm bảo phương pháp tiếp cận giải quyết được cả nhu cầu chuyển đổi về kỹ thuật lẫn văn hóa. Trong quá trình chuyển đổi này, việc xác định các quy trình nhân sự nên tự động hóa có thể giúp đội ngũ tập trung hơn vào phát triển tư duy chiến lược – yếu tố then chốt cho thành công với AI.

Doanh nghiệp nên bắt đầu bằng việc xem xét liệu các chương trình đào tạo và văn hóa hiện tại có khuyến khích nhân viên thử nghiệm với AI, tư duy phản biện về kết quả, và xem AI là cơ hội hợp tác chiến lược thay vì một mối đe dọa cho công việc hay không.