Các Loại Phúc Lợi Cho Nhân Viên: Hướng Dẫn Về Quyền Lợi Bắt Buộc Và Giải Pháp Bổ Sung

Phúc lợi là phần thù lao gián tiếp, gồm các loại các chế độ, quyền lợi bổ sung và hỗ trợ về vật chất, tinh thần, bảo hiểm, khám sức khỏe, nghỉ phép, du lịch, hỗ trợ học phí, phụ cấp ăn trưa, đi lại… để cải thiện đời sống và tạo động lực làm việc cho nhân viên. Phúc lợi có hai dạng gồm:

• Phúc lợi bắt buộc: do luật pháp quy định (bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế, nghỉ phép…)
• Phúc lợi tự nguyện: do doanh nghiệp tự xây dựng, mang tính linh hoạt (du lịch, khám sức khỏe định kỳ, thưởng lễ/tết…)

1. Phúc lợi bắt buộc tại Việt Nam

Các loại phúc lợi bắt buộc tại Việt Nam là những quyền lợi tối thiểu mà doanh nghiệp phải thực hiện cho người lao động theo quy định pháp luật. Các loại phúc lợi bắt buộc bao gồm các chế độ bảo hiểm bắt buộc và quyền lợi tối thiểu dành cho người lao động theo quy định của pháp luật hiện hành.

1.1 Bảo hiểm xã hội

Bảo hiểm xã hội (BHXH) bắt buộc là khoản đóng góp lớn nhất trong hệ thống phúc lợi dành cho người lao động tại Việt Nam, áp dụng cho cả lao động Việt Nam và lao động nước ngoài có hợp đồng lao động từ 1 tháng trở lên. Từ ngày 1/7/2025, tỷ lệ đóng bảo hiểm xã hội bắt buộc là 25% trên tiền lương làm căn cứ đóng,

• Doanh nghiệp đóng 14% vào quỹ hưu trí & tử tuất, 3% vào quỹ ốm đau & thai sản, 0,5% vào quỹ tai nạn lao động – bệnh nghề nghiệp (khi áp dụng)
• Người lao động đóng 8% vào quỹ hưu trí & tử tuất

Tiền lương đóng BHXH bị giới hạn bởi trần tối đa là 20 lần mức lương cơ sở theo quy định pháp luật hiện hành.

Các quyền lợi BHXH bắt buộc gồm 5 chế độ:

1. Ốm đau: Trợ cấp khi nghỉ việc do ốm đau, chăm sóc con dưới 7 tuổi bị ốm, mức hưởng 75% lương trong thời gian nghỉ theo chỉ định y tế.
2. Thai sản: Nghỉ trước và sau sinh (tối đa 6 tháng cho nữ; 5-14 ngày cho nam chăm vợ sinh con), mức hưởng 100% lương đóng BHXH bình quân.
3. Tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp: Trợ cấp điều trị, phục hồi chức năng, hỗ trợ tài chính nếu suy giảm khả năng lao động do tai nạn/bệnh nghề nghiệp.
4. Hưu trí: Được hưởng lương hưu hàng tháng khi đủ tuổi nghỉ hưu và thời gian đóng đủ theo quy định.

Tử tuất: Trợ cấp tài chính cho thân nhân người lao động khi người lao động mất trong thời gian đóng/hưởng BHXH.

1.2 Bảo hiểm y tế

Hệ thống bảo hiểm y tế quốc gia yêu cầu cả doanh nghiệp và người lao động đóng góp với tỷ lệ cụ thể. Người sử dụng lao động đóng 3% và người lao động đóng 1,5% tiền lương hàng tháng. Quyền lợi bảo hiểm y tế giúp người lao động tiếp cận các dịch vụ khám, chữa bệnh tại những cơ sở được chỉ định, bao gồm cả điều trị nội trú, ngoại trú và tình huống khẩn cấp.

1.3 Bảo hiểm thất nghiệp

Bảo hiểm thất nghiệp tại Việt Nam áp dụng mức đóng góp tương đương cho cả doanh nghiệp và nhân viên, mỗi bên 1% đối với hợp đồng lao động từ ba tháng trở lên. Hệ thống này thay thế cơ chế trợ cấp thôi việc truyền thống, hỗ trợ người lao động 60% mức lương trung bình trong tối đa 12 tháng trong giai đoạn thất nghiệp.

1.4 Nghỉ phép có lương

Luật Lao động Việt Nam quy định rõ việc nghỉ phép có lương cho người lao động. Theo đó, nhân viên làm việc trong điều kiện bình thường có tối thiểu 12 ngày nghỉ phép hàng năm. Số ngày nghỉ bổ sung phụ thuộc vào thâm niên và tính chất công việc:

• Cứ 5 năm làm việc, được cộng thêm 1 ngày nghỉ
• 14 ngày làm việc cho công việc nặng nhọc, độc hại hoặc nguy hiểm
• 16 ngày làm việc cho người lao động dưới 18 tuổi

Các ngày lễ, nghỉ ốm và nghỉ thai sản (6 tháng có lương dành cho nữ, kèm quy định cụ thể cho nam khi chăm con) vẫn được tách riêng, không ảnh hưởng đến quyền lợi nghỉ phép hàng năm.

1.5 Chương trình khám sức khỏe định kỳ

Theo Điều 21 Luật An toàn, vệ sinh lao động 2015 và Điều 152 Bộ luật Lao động 2019, bắt buộc mọi doanh nghiệp có lao động ký kết hợp đồng phải tổ chức khám sức khỏe định kỳ ít nhất 1 lần/năm cho toàn bộ người lao động, bao gồm kiểm tra tổng quát, siêu âm, xét nghiệm, đo thị lực và tư vấn dinh dưỡng, tâm lý. Đối với vị trí nặng nhọc/độc hại hoặc nhân viên đặc biệt (người cao tuổi, nữ mang thai) phải khám tối thiểu 2 lần/năm.

2. Các phúc lợi tự nguyện bổ sung để thu hút nhân tài thời đại mới

Để tạo ra lợi thế cạnh tranh bền vững, doanh nghiệp cần xây dựng hệ thống phúc lợi tự nguyện đa dạng, chạm đến nhu cầu thực tế của nhân viên, và tối ưu chi phí gói phúc lợi cho doanh nghiệp.  

1. Nhóm phúc lợi về tài chính

Nhóm phúc lợi tài chính vẫn giữ vai trò chiến lược trong việc thu hút và giữ chân nhân tài tại thị trường Việt Nam năm 2025, tác động trực tiếp đến quyết định gắn bó của nhân viên với doanh nghiệp.

Lương tháng 13 và thưởng hiệu suất

Lương tháng 13 là khoản thưởng dịp cuối năm không bắt buộc theo luật nhưng được quy định trong hợp đồng lao động hoặc thỏa ước tập thể. Nhân viên làm việc đủ 12 tháng sẽ nhận đầy đủ khoản này, trong khi những người chưa đủ thời gian sẽ được tính theo tỷ lệ số tháng thực tế làm việc. Mức lương tháng 13 thường được tính bằng lương trung bình của 12 tháng hoặc theo tỷ lệ phần trăm thời gian thực tế làm việc trong năm.

Bên cạnh đó, nhiều doanh nghiệp hiện đại đã phát triển hệ thống thưởng hiệu suất phức tạp hơn, gắn với kết quả dự án, lợi nhuận hoạt động kinh doanh và mức độ hoàn thành KPI cả năm. Điều kiện nhận thưởng thường dựa trên cam kết về doanh số hoặc đóng góp nổi bật, biến lương thưởng thành công cụ thúc đẩy hiệu suất mạnh mẽ.

Các khoản trợ cấp thiết thực 

Từ năm 2025, trợ cấp ăn trưa có mức chi không vượt quá 730.000 đồng/người/tháng sẽ không tính vào thu nhập chịu thuế cá nhân. Doanh nghiệp có thể linh hoạt tổ chức bữa ăn tại chỗ, cấp phiếu ăn hoặc tiền mặt, hoặc ký hợp đồng với nhà cung cấp suất ăn miễn tổng chi đúng quy định này.

Trợ cấp đi lại và gửi xe thường dao động từ 150.000-500.000 đồng/tháng, đặc biệt quan trọng với đối tượng sales và nhân viên sử dụng phương tiện cá nhân hoặc đi làm từ vùng xa. Trợ cấp điện thoại với mức tương tự được áp dụng cho các vị trí cần giao tiếp nhiều như sales, trưởng bộ phận và lãnh đạo, đôi khi doanh nghiệp còn cấp số điện thoại công việc hoặc tài khoản chi phí cố định.

Xu hướng trợ cấp nhà ở và tái định cư đang tăng mạnh trong các doanh nghiệp lớn để thu hút kỹ sư và quản lý từ các địa phương khác, thường dưới dạng gói tiền mặt hoặc hỗ trợ chi phí thuê nhà.

Quà tặng các dịp đặc biệt

Dạng thưởng này vẫn duy trì vai trò quan trọng trong việc thể hiện sự quan tâm nhân viên. Hầu hết công ty Việt Nam có quà tặng vào các dịp Tết, sinh nhật và ngày thành lập công ty, bao gồm tiền mặt thường từ 200.000-1.500.000 đồng/người/dịp với nhân viên (quản lý có thể nhận cao hơn) hoặc quà vật chất như giỏ quà tết, đồ dùng công nghệ, voucher mua sắm. Năm 2025, nhiều doanh nghiệp ưu tiên quà công nghệ hữu ích như pin sạc dự phòng, loa bluetooth, voucher trải nghiệm dịch vụ hoặc tour du lịch.

2. Nhóm phúc lợi về sức khỏe thể chất & tinh thần

Đầu tư vào sức khỏe nhân viên đã trở thành “bảo hiểm nguồn lực” thiết yếu, giúp doanh nghiệp duy trì năng lực cạnh tranh và xây dựng thương hiệu nhà tuyển dụng uy tín.

Bảo hiểm sức khỏe toàn diện cho nhân viên và gia đình 

Hầu hết doanh nghiệp lớn và vừa cung cấp các gói bảo hiểm sức khỏe tư nhân từ các đối tác uy tín như PVI, Bảo Việt, Liberty, MIC và PJICO. Các gói doanh nghiệp thường có quyền lợi nội trú, ngoại trú, tai nạn và khám chữa bệnh tại hệ thống bệnh viện tiêu chuẩn, với mức chi trả tối đa trong năm lên tới 600 triệu – 1 tỷ đồng/người/năm với gói Gold/Platinum.

Điểm đặc biệt quan trọng là việc mở rộng phúc lợi này cho thân nhân trực hệ (vợ/chồng, con), thể hiện sự quan tâm đến gia đình nhân viên. Một số doanh nghiệp tiên phong còn hỗ trợ thêm cho bố mẹ nhân viên hoặc cho phép nâng cấp gói gia đình.

Chăm sóc sức khỏe tinh thần

Nhiều tập đoàn tại Việt Nam năm 2025 triển khai EAP (Employee Assistance Program) – chương trình hỗ trợ tâm lý bao gồm các buổi tư vấn bảo mật cho nhân viên và gia đình, xử lý tình huống khẩn cấp, stress, trầm cảm và vấn đề cá nhân. “Phúc lợi tinh thần” là nhu cầu quan trọng chỉ sau phúc lợi tài chính, đặc biệt với lực lượng Gen Z và khối ngành công nghệ.

Doanh nghiệp thường kết hợp tổ chức workshop về quản lý stress, thiền định và kỹ năng sống cân bằng. Các chương trình này giúp nhân viên gia tăng sự hài lòng, gắn bó, giảm turnover rate và tăng năng suất rõ rệt.

Hỗ trợ hoạt động thể chất

Xu hướng hỗ trợ chi phí thẻ tập gym, yoga, bơi lội, boxing được áp dụng rộng rãi với mức hỗ trợ từ 50% đến 100% chi phí tập luyện cho nhân viên chính thức. Nhiều công ty ký hợp đồng ưu đãi với hệ thống phòng tập lớn như California Fitness, Elite Fitness, Fit24,… Đồng thời, việc thành lập câu lạc bộ thể thao nội bộ (bóng đá, cầu lông, chạy bộ) và tổ chức giải thể thao phong trào giúp thúc đẩy tinh thần đồng đội và nâng cao sức khỏe toàn diện.

3. Nhóm phúc lợi về linh hoạt & cân bằng cuộc sống

Nhóm phúc lợi này đã trở thành chuẩn mực trong chính sách nhân sự hiện đại, đặc biệt với lực lượng lao động chất lượng cao và nhân sự trẻ tại Việt Nam.

Chế độ làm việc linh hoạt

Việc xây dựng chính sách làm việc từ xa phổ biến tại các doanh nghiệp đa quốc gia, tập đoàn công nghệ, dịch vụ tài chính và fintech bao gồm:

• Làm việc từ xa hoàn toàn – cho phép nhân viên làm việc tại nhà với đầy đủ hiệu quả
• Mô hình kết hợp (Hybrid work) – kết hợp linh hoạt giữa văn phòng và làm việc từ xa
• Thời gian làm việc linh hoạt – khung giờ 7h-19h, miễn đủ số giờ quy định thay vì áp đặt giờ cố định

Một số doanh nghiệp đã đưa việc “remote” thành điều khoản cam kết trong hợp đồng lao động, quy định hỗ trợ chi phí Internet, thiết bị và hướng dẫn bảo đảm an toàn thông tin. Mô hình “giờ vào – ra linh động” (flexitime) cho phép nhân viên chọn thời gian bắt đầu và kết thúc trong khung cho phép (ví dụ: 7h-9h vào, 16h-18h về), đặc biệt phù hợp với công việc có tính tự chủ cao và môi trường số hóa.

Chính sách ngày nghỉ phép mở rộng

Trong khi luật Việt Nam quy định tối thiểu 12 ngày nghỉ phép năm (14-16 ngày với vị trí đặc biệt), nhiều công ty công nghệ và đa quốc gia thực thi chính sách hào phóng hơn với 15-18 ngày/năm, cộng thêm nghỉ phép thâm niên.

Các doanh nghiệp dẫn đầu còn áp dụng ngày nghỉ đặc biệt có lương cho dịp sinh nhật nhân viên, ngày gia đình, ngày Giáng sinh – điều chưa bắt buộc bởi luật nhưng rất thu hút lao động chất lượng cao. Một số doanh nghiệp tiên phong đưa ra chính sách “nghỉ vì lý do sức khỏe tinh thần”, cho phép nhân viên nộp đơn xin nghỉ không cần trình bày lý do chi tiết hoặc nghỉ có lương vì mental health.

4. Nhóm phúc lợi về phát triển sự nghiệp

Mặc dù không bắt buộc theo pháp luật, xây dựng nhóm phúc lợi này đã trở thành “chiến lược sống còn” giúp doanh nghiệp phát triển đội ngũ và giữ chân nhân tài trong bối cảnh cạnh tranh khốc liệt.

Đào tạo và phát triển năng lực

Các chương trình đào tạo hiện đại bao gồm tài trợ chi phí cho chứng chỉ quốc tế/chuyên môn bên ngoài, các khóa học trên nền tảng số hóa (Coursera, Udemy, LinkedIn Learning), E-learning nội bộ và mô hình “Blended Learning” kết hợp công nghệ AR/VR vào đào tạo kỹ năng chuyên ngành.

Các doanh nghiệp dẫn đầu thường có ngân sách đào tạo cá nhân từ 4-20 triệu đồng/nhân viên/năm đối với nhân sự key hoặc high-potential, bao gồm cả tài trợ học bổng cho các chương trình phát triển lãnh đạo cao cấp.

Xây dựng lộ trình thăng tiến minh bạch

Lộ trình thăng tiến chi tiết từng cấp bậc với tiêu chí và công việc cho từng vị trí được xây dựng qua hội thảo nội bộ, khảo sát nhân viên và gắn với đánh giá định kỳ. Các doanh nghiệp xây dựng career framework minh bạch giúp nhân viên có định hướng rõ ràng, hiểu rõ tiêu chuẩn và năng lực cần có để phát triển lên vị trí cao hơn.

Career path công khai minh bạch qua cổng nội bộ hoặc hệ thống đánh giá hiệu suất đã trở thành tiêu chuẩn tại các doanh nghiệp lớn (đa quốc gia, ngân hàng, bán lẻ, IT), tạo ra sự tin tưởng và động lực phát triển dài hạn cho nhân viên.

Chương trình mentorship & coaching

Hiện nay, hình thức này được triển khai dưới nhiều hình thức đa dạng:

• Kết nối nhân viên mới với senior/manager
• Mentor nhóm ngành qua các buổi talk định kỳ
• Huấn luyện nghề nghiệp theo nhóm hoặc cá nhân
• Khóa coaching chuyên nghiệp với mức tài trợ 70-100% chi phí cho nhân sự tiềm năng

5. Nhóm phúc lợi về văn hóa & môi trường làm việc

Nhóm phúc lợi này đóng vai trò “nam châm” chiến lược trong xây dựng thương hiệu nhà tuyển dụng và duy trì sự gắn kết lâu dài của nhân viên.

Các hoạt động gắn kết tập thể

Company trip, team building, thiện nguyện, year-end party và ngày hội gia đình được tổ chức 1-2 lần/năm với quy mô ngày càng lớn. Những hoạt động này không chỉ giúp xây dựng đoàn kết và giảm stress mà còn tăng cường gắn kết nhân viên cả về cảm xúc lẫn động lực làm việc.

Các chương trình có tính biểu tượng như “Ngày hội thể thao nội bộ” và “Tuần lễ văn hóa doanh nghiệp” trở nên phổ biến, được minh chứng qua các case thành công như Saly Group, Plasma Việt Nam, TSC Service trong năm 2025.

Môi trường làm việc tích cực & tiện nghi 

Điều này đòi hỏi đầu tư bài bản vào cả không gian vật lý và văn hóa tổ chức. Doanh nghiệp chú trọng thiết kế văn phòng mở, pantry hiện đại, khu giải trí, thư giãn với cây xanh và không gian sáng tạo nhằm tạo ra môi trường làm việc truyền cảm hứng và an toàn. Đầu tư trang thiết bị hiện đại, phòng họp thông minh và khu sinh hoạt cộng đồng hỗ trợ work-life balance đã trở thành tiêu chuẩn cơ bản.

Quan trọng không kém là việc xây dựng văn hóa lãnh đạo tích cực thông qua khảo sát mức độ gắn kết nhân viên với chính sách “open door”, mentorship nội bộ, văn hóa phản hồi chủ động và khuyến khích sự đa dạng, hòa nhập.

Chương trình vinh danh & khen thưởng

Hình thức ghi nhận này ngày càng trở nên bài bản với chính sách ghi nhận và tưởng thưởng theo nguyên tắc công khai, công bằng. Vinh danh danh hiệu xuất sắc tháng/quý/năm kết hợp với thưởng tài chính, hiện vật, voucher tiêu dùng hoặc chuyến du lịch/vé sự kiện đang chiếm ưu thế.

Các giải thưởng được tổ chức quy mô từ cấp đội nhóm đến cấp công ty, tuân thủ các quy định minh bạch theo Quyết định 51/2010/QĐ-TTg và nghị định mới về quản lý khen thưởng năm 2025. Việc xét trao giải thưởng phải bảo đảm công khai, khách quan, công bằng trên cơ sở tự nguyện và tuân thủ quy chế, góp phần xây dựng niềm tin và môi trường làm việc minh bạch.

Trong một thị trường lao động cạnh tranh như Việt Nam, khung phúc lợi chiến lược đóng vai trò quan trọng trong việc thu hút và giữ chân nhân tài. Bên cạnh các phúc lợi bắt buộc như bảo hiểm xã hội, doanh nghiệp cũng cần cân nhắc cung cấp thêm cơ hội phát triển chuyên môn và đầu tư vào môi trường làm việc. Mỗi yếu tố phúc lợi đều góp phần tạo nên một gói đãi ngộ hấp dẫn, đáp ứng đa dạng kỳ vọng của lực lượng lao động.

Dịch vụ thiết kế và đánh giá chương trình phúc lợi của Talentnet cung cấp chuyên môn trong việc phát triển các gói phúc lợi tuân thủ quy định và duy trì tính cạnh tranh trên thị trường. Bằng cách xây dựng và kết hợp linh hoạt các quyền lợi, doanh nghiệp có thể nổi bật như một nhà tuyển dụng đáng mơ ước tại Việt Nam.