Khái Quát Về Đặc Điểm Lao Động Ở TP.HCM

Key takeaways

• TP.HCM sở hữu lực lượng lao động lớn nhất cả nước (4,93 triệu người), trẻ và có cơ cấu hiện đại nhưng lại đối mặt với nghịch lý thiếu hụt trầm trọng lao động chất lượng cao.
• Thị trường lao động phân hóa sâu sắc với 70% tập trung vào dịch vụ, 28% công nghiệp, nhưng 1/3 lực lượng lao động thuộc khu vực phi chính thức với kỹ năng hạn chế.
• Doanh nghiệp cần đối mặt với tỷ lệ dịch chuyển lao động cực cao (18-50%/năm) và tình trạng lệch pha kỹ năng nghiêm trọng giữa nguồn cung và cầu.
• Chiến lược nhân sự thành công đòi hỏi đầu tư mạnh vào đào tạo nội bộ và hợp tác chặt chẽ với cơ sở giáo dục để thu hẹp khoảng cách kỹ năng.

Đặc điểm lao động ở TP.HCM thể hiện một bức tranh phức tạp: vừa đông đảo vừa có chất lượng nổi bật hơn hẳn mặt bằng chung cả nước, đặc biệt ở các lĩnh vực dịch vụ – công nghiệp. Với lực lượng lao động trẻ, tốc độ tăng trưởng ổn định và cơ cấu ngành nghề hiện đại, thành phố là điểm đến hấp dẫn cho mọi doanh nghiệp. Tuy nhiên, chính sự năng động này lại đi kèm với những thách thức không nhỏ về dịch chuyển lao động, sự lệch pha kỹ năng và cạnh tranh nhân tài. Đối với các CEO và nhà lãnh đạo, việc thấu hiểu các đặc điểm này không chỉ là một lựa chọn, mà là yêu cầu bắt buộc để xây dựng chiến lược nhân sự bền vững.

1. Lực lượng lao động dồi dào, trẻ và không ngừng được bổ sung

Đặc điểm nổi bật nhất của tình hình lao động ở TP.HCM chính là quy mô lớn và lực lượng lao động trẻ.

Dự báo đến năm 2025, thành phố sẽ có gần 4,93 triệu lao động, chiếm khoảng 9-10% tổng lực lượng lao động toàn quốc. Con số này không chỉ thể hiện vị thế đầu tàu kinh tế mà còn phản ánh sức hút mạnh mẽ của thành phố đối với nhân tài từ khắp cả nước.

Lợi thế cạnh tranh lớn nhất đến từ cơ cấu dân số vàng. Lực lượng lao động từ 15 tuổi trở lên chiếm tới 51,2% tổng dân số, với nòng cốt là nhóm “tuổi vàng” 20-35. Dòng người nhập cư không ngừng đổ về, chủ yếu là những người trẻ có học vấn và khát vọng sự nghiệp, trở thành nguồn bổ sung quý giá, duy trì sự năng động và đổi mới cho thị trường.

Tuy nhiên, thách thức lớn đi kèm là chất lượng không đồng đều. Bên cạnh nguồn nhân lực chất lượng cao từ các trường đại học danh tiếng, một bộ phận lớn lao động nhập cư vẫn là lao động phổ thông, trình độ thấp. So với đặc điểm lao động ở Hà Nội, TP.HCM có lợi thế về quy mô nhưng phải đối mặt với bài toán lớn hơn về sự đồng đều trong chất lượng nhân sự.

2. Cơ cấu lao động hiện đại, tập trung vào dịch vụ và công nghiệp

Cơ cấu lao động của TP.HCM phản ánh rõ nét quá trình hiện đại hóa nền kinh tế, tập trung vào 2 khu vực trụ cột:

1. Thương mại – Dịch vụ (Chiếm 70,32% lao động): Đây là khu vực chủ đạo, thu hút khoảng 3,36 triệu người. Sự bùng nổ của kinh tế số và thương mại điện tử đã tạo ra nhu cầu lớn cho các vị trí chuyên môn cao. Các ngành dịch vụ dẫn đầu về nhu cầu tuyển dụng bao gồm:

• Bán buôn – Bán lẻ: 20,77%
• Thông tin – Truyền thông: 8,36%
• Kinh doanh bất động sản: 8,17%

2. Công nghiệp – Xây dựng (Chiếm 28,39% lao động): Vẫn là một trụ cột quan trọng với 1,36 triệu người. Đặc biệt, 4 ngành công nghiệp trọng điểm đang có nhu cầu nhân lực rất lớn (chiếm 18,6% tổng nhu cầu):

• Cơ khí
• Hóa dược
• Chế biến lương thực thực phẩm
• Điện tử – Công nghệ thông tin

Những ngành này đang chuyển dịch mạnh mẽ theo mô hình lực lượng lao động ngành sản xuất tự động hóa, đòi hỏi lao động phải có kỹ năng kỹ thuật tiên tiến và khả năng vận hành hệ thống thông minh.

3. Chất lượng lao động cải thiện nhưng phân hóa sâu sắc

Mặc dù chất lượng lao động tổng thể đã cải thiện, thị trường vẫn có sự phân hóa đáng chú ý.

Tỷ lệ lao động qua đào tạo tăng cao nhưng chưa khớp với nhu cầu

Một trong những nghịch lý lớn nhất của thị trường lao động TP.HCM chính là sự lệch pha giữa cung và cầu về trình độ đào tạo. 

Theo số liệu từ các báo cáo của Trung tâm Dự báo Nhu cầu Nhân lực và Thông tin Thị trường Lao động TP HCM (FALMI), trong năm 2025, Doanh nghiệp có nhu cầu tuyển tới 88,11% lao động đã qua đào tạo (tính chung tất cả các trình độ).

• Trình độ Đại học trở lên: khoảng 18,76%
• Trình độ Cao đẳng: khoảng 14,6%
• Trình độ Trung cấp: khoảng 20,14%
• Trình độ Sơ cấp: khoảng 34,61%
• Lao động phổ thông: chỉ chiếm 11,89% nhu cầu tuyển dụng

Lao động có bằng đại học chỉ chiếm khoảng 15–20% tổng số lao động đã qua đào tạo, nhưng lại thường xuyên rơi vào tình trạng cung vượt cầu, trong khi phần lớn doanh nghiệp cần lao động kỹ thuật, tay nghề ở trình độ sơ cấp, trung cấp hoặc cao đẳng. 

Sự mất cân đối này dẫn đến tình trạng “thừa thầy, thiếu thợ”: tỷ lệ thất nghiệp cao ở nhóm cử nhân và thiếu hụt trầm trọng lao động có kỹ năng thực hành.

Phân hóa kỹ năng giữa khu vực chính thức và phi chính thức

Khoảng 1/3 lực lượng lao động của thành phố thuộc khu vực phi chính thức (bán hàng rong, tài xế công nghệ, lao động tự do…). Nhóm này đóng góp không nhỏ vào kinh tế nhưng lại ít có cơ hội tiếp cận các chương trình đào tạo bài bản, tạo ra hai tầng lớp lao động với kỹ năng và cơ hội phát triển rất khác biệt.

Bằng cấp không còn là tấm vé đảm bảo việc làm

Tỷ lệ thất nghiệp trong nhóm đã qua đào tạo chuyên môn hoặc nghề nghiệp vẫn chiếm tới 20-30% tổng số người thất nghiệp. Số liệu từ 5 tháng đầu năm 2025 cho thấy, trong số 45.620 người nhận trợ cấp thất nghiệp, có tới 9.297 người có trình độ đại học trở lên, chiếm 20,02%.

Nguyên nhân sâu xa của vấn đề này nằm ở chỗ nhiều chương trình đào tạo vẫn mang tính lý thuyết cao, ít chú trọng đến kỹ năng thực hành và khả năng ứng dụng vào công việc cụ thể. Đồng thời, tốc độ cập nhật kiến thức mới, đặc biệt là trong lĩnh vực công nghệ và quản lý hiện đại, còn chậm so với nhu cầu của doanh nghiệp.

4. Thị trường nhiều cơ hội nhưng luôn “khát” nhân lực chất lượng cao

Mặc dù có nguồn lao động dồi dào, TP.HCM vẫn đối mặt với tình trạng thiếu hụt nhân lực chất lượng cao trong các lĩnh vực then chốt của nền kinh tế. Dự báo nhu cầu nhân lực năm 2025 của thành phố cần từ 310.000-330.000 lao động mới, trong đó phần lớn tập trung vào các vị trí đòi hỏi kỹ năng chuyên môn cao.

Các lĩnh vực “khát” nhân tài nhất bao gồm:

• Công nghệ thông tin
• Tài chính – Ngân hàng
• Logistics và Quản lý chuỗi cung ứng
• Thương mại điện tử
• Các dịch vụ quản lý hiện đại

TP.HCM hiện được đánh giá là trung tâm công nghệ thông tin hàng đầu Đông Nam Á, với khả năng gia công phần mềm xếp thứ 2 trong khu vực. Thành phố quy tụ 55% tổng số kỹ sư của Việt Nam và là nơi đặt trụ sở của nhiều tập đoàn công nghệ lớn như IBM, AWS. Tuy nhiên, chính sự phát triển nhanh chóng này lại tạo ra khoảng cách lớn giữa cung và cầu về nhân lực chất lượng cao.

Thách thức lớn nhất mà các doanh nghiệp phải đối mặt chính là việc đào tạo tại các trường học chưa hoàn toàn bắt kịp tốc độ thay đổi của thị trường. Nhiều sinh viên ra trường với kiến thức lý thuyết tốt nhưng thiếu kỹ năng thực hành, khả năng làm việc nhóm và tư duy giải quyết vấn đề. Để giải quyết vấn đề này, nhiều doanh nghiệp đã chuyển sang dịch vụ tuyển dụng chuyên nghiệp (RPO) để tìm kiếm và tuyển chọn những ứng viên phù hợp nhất.

5. Thị trường lao động năng động và linh hoạt bậc nhất

Tính năng động của thị trường lao động TP.HCM thể hiện qua sự dịch chuyển liên tục, mang cả cơ hội và thách thức, phản ánh yếu tố quyết định thị trường lao động tại trung tâm kinh tế lớn nhất cả nước.

• Tỷ lệ biến động nhân sự cao: Tỷ lệ dịch chuyển lao động ở mức 18-20%/năm/doanh nghiệp, thuộc top đầu cả nước. Riêng các ngành thâm dụng lao động như dệt may, con số này có thể lên tới 40-50%/năm.
• Thúc đẩy chính sách phúc lợi: Sự cạnh tranh để giữ chân nhân tài buộc các doanh nghiệp phải đầu tư nghiêm túc vào việc xây dựng chính sách phúc lợi nhân viên và cải thiện môi trường làm việc.
• Sự trỗi dậy của lao động trẻ: Nhóm lao động dưới 35 tuổi có xu hướng thay đổi công việc thường xuyên để tìm kiếm cơ hội phát triển tốt hơn. Họ không chỉ quan tâm đến lương, mà còn đề cao giá trị công việc và văn hóa doanh nghiệp, phản ánh sự thay đổi trong tư duy lực lượng lao động hiện đại.
• Tăng trưởng việc làm ổn định: Thị trường vẫn duy trì sức hút mạnh mẽ với tốc độ tăng trưởng lực lượng lao động 2,1%/năm, tạo ra trung bình hơn 141.000 việc làm mới mỗi năm kể từ 2021.

Khái quát về đặc điểm lao động ở TP.HCM cho thấy một thị trường đang ở giai đoạn chuyển tiếp quan trọng, mang trong mình cả cơ hội lớn và thách thức không nhỏ. Việc nắm bắt đúng các đặc điểm này sẽ quyết định thành công của chiến lược nhân sự và năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp trong tương lai. Doanh nghiệp cần hành động ngay: đầu tư mạnh vào đào tạo nội bộ, xây dựng hệ sinh thái lực lượng lao động đủ mạnh để giữ chân nhân tài, và chủ động hợp tác với các cơ sở giáo dục nhằm thu hẹp khoảng cách kỹ năng.