Khái Quát Về Đặc Điểm Lao Động Ở TP.HCM
11/08/2025
Cập nhật lần cuối: 28/11/2025
Trong 5 tháng đầu năm 2025, 22.400 lao động dưới 35 tuổi tại TP.HCM đang thất nghiệp – chiếm 49,06% tổng số người nhận trợ cấp, trong đó 9.297 người có bằng đại học. Nghịch lý này không chỉ phản ánh tình trạng lệch pha kỹ năng nghiêm trọng mà còn cảnh báo về những thách thức trong vấn đề việc làm ở TP.HCM mà các nhà lãnh đạo phải đối mặt khi xây dựng đội ngũ nhân sự. Đồng thời, thành phố dự báo cần từ 800.000 đến trên 1 triệu lao động mới trong giai đoạn 2025-2030, tạo ra cơ hội lớn nhưng cũng đặt ra yêu cầu khắt khe về chất lượng nguồn nhân lực.
Key takeaways
- TP.HCM sở hữu lực lượng lao động lớn nhất cả nước (4,93 triệu người), trẻ và có cơ cấu hiện đại nhưng lại đối mặt với nghịch lý thiếu hụt trầm trọng lao động chất lượng cao.
- Thị trường chuyển dịch mạnh sang dịch vụ-công nghệ cao và dự kiến cần gần 1 triệu lao động mới đến 2030, tập trung vào AI, tự động hóa và các ngành tri thức.
- Doanh nghiệp cần đối mặt với tỷ lệ dịch chuyển lao động cực cao (theo dữ liệu khảo sát lương mới nhất, tỷ lệ nghỉ việc tự nguyện có thể lên tới 20.3% ở khối doanh nghiệp trong nước) và tình trạng lệch pha kỹ năng nghiêm trọng
- Chiến lược nhân sự thành công đòi hỏi đầu tư mạnh vào đào tạo nội bộ và hợp tác chặt chẽ với cơ sở giáo dục để thu hẹp khoảng cách kỹ năng.
Đặc điểm lao động là những yếu tố cốt lõi thể hiện quy mô, phân bố, trình độ và năng suất của lực lượng lao động tại một địa phương. Tại TP.HCM, khái quát về đặc điểm lao động cho thấy bức tranh phức tạp nhưng đầy tiềm năng: thị trường lao động lớn nhất cả nước với 4,93 triệu người, trẻ và năng động, cơ cấu hiện đại tập trung vào dịch vụ-công nghiệp, nhưng đồng thời đối mặt với tỷ lệ thất nghiệp cao ở lao động trẻ, sự dịch chuyển liên tục và cạnh tranh nhân tài khốc liệt. Đối với các CEO và nhà lãnh đạo, việc thấu hiểu các đặc điểm này không chỉ là lựa chọn mà là yêu cầu bắt buộc để xây dựng chiến lược nhân sự bền vững trong bối cảnh thị trường lao động tại thành phố Hồ Chí Minh đang chuyển đổi mạnh mẽ.
1. Lực lượng lao động dồi dào, trẻ và không ngừng được bổ sung
Đặc điểm nổi bật nhất của tình hình lao động ở TP.HCM chính là quy mô lớn và lực lượng lao động trẻ.
Dự báo đến năm 2025, thành phố sẽ có gần 4,93 triệu lao động, chiếm khoảng 9-10% tổng lực lượng lao động toàn quốc. Con số này không chỉ thể hiện vị thế trung tâm kinh tế hàng đầu Việt Nam, mà còn phản ánh sức hút mạnh mẽ của thành phố đối với nhân tài từ khắp cả nước. Đến tháng 7/2025, TP.HCM sáp nhập với Bình Dương và Bà Rịa – Vũng Tàu, hình thành siêu đô thị với gần 14 triệu dân, thị trường lao động sẽ càng mở rộng với tiềm năng phát triển chưa từng có.
Lợi thế cạnh tranh lớn nhất đến từ cơ cấu dân số vàng. Lực lượng lao động từ 15 tuổi trở lên chiếm tới 51,2% tổng dân số, với nòng cốt là nhóm “tuổi vàng” 20-35. Dòng người nhập cư không ngừng đổ về, chủ yếu là những người trẻ có học vấn và khát vọng sự nghiệp, trở thành nguồn bổ sung quý giá, duy trì sự năng động và đổi mới cho thị trường.
Tuy nhiên, thách thức lớn đi kèm là chất lượng không đồng đều. Bên cạnh nguồn nhân lực chất lượng cao từ các trường đại học, cao đẳng, một bộ phận lớn lao động nhập cư vẫn là lao động phổ thông, trình độ thấp. So với đặc điểm lao động ở Hà Nội, TP.HCM có lợi thế về quy mô nhưng phải đối mặt với bài toán lớn hơn về sự đồng đều trong chất lượng nhân sự.
2. Cơ cấu lao động hiện đại, tập trung vào dịch vụ và công nghiệp
Cơ cấu lao động TP.HCM liên tục giảm tỷ lệ ngành nông nghiệp, tăng mạnh lao động ngành dịch vụ và công nghiệp công nghệ cao, phù hợp định hướng công nghiệp hóa, hiện đại hóa của Việt Nam cũng như chuỗi giá trị toàn cầu.
1. Thương mại – Dịch vụ (Chiếm 70,32% lao động): Đây là khu vực chủ đạo, thu hút khoảng 3,36 triệu người. Sự bùng nổ của kinh tế số và thương mại điện tử đã tạo ra nhu cầu lớn cho các vị trí chuyên môn cao. Các ngành dịch vụ dẫn đầu về nhu cầu tuyển dụng bao gồm:
- Bán buôn – Bán lẻ: 20,77%
- Thông tin – Truyền thông: 8,36%
- Kinh doanh bất động sản: 8,17%
2. Công nghiệp – Xây dựng (Chiếm 28,39% lao động): Vẫn là một trụ cột quan trọng với 1,36 triệu người. Đặc biệt, 4 ngành công nghiệp trọng điểm đang có nhu cầu nhân lực rất lớn (chiếm 18,6% tổng nhu cầu):
- Cơ khí
- Hóa dược
- Chế biến lương thực thực phẩm
- Điện tử – Công nghệ thông tin
Những ngành này đang chuyển dịch mạnh mẽ theo mô hình lực lượng lao động ngành sản xuất tự động hóa, đòi hỏi lao động phải có kỹ năng kỹ thuật tiên tiến và khả năng vận hành hệ thống thông minh.
TP.HCM đẩy mạnh các ngành AI, dữ liệu, tự động hóa, năng lượng tái tạo, giao thông sạch và logistics hiệu quả – những lĩnh vực yêu cầu lực lượng lao động có trình độ cao, tư duy đổi mới và khả năng thích ứng nhanh. Dự báo giai đoạn 2025-2030, 70% trong số 800.000 đến 1 triệu lao động mới cần tuyển sẽ tập trung vào nhóm ngành dịch vụ-công nghiệp công nghệ cao.
Tuy nhiên, quá trình chuyển dịch cũng tạo ra áp lực lớn. Lao động phổ thông và các ngành thâm dụng lao động truyền thống như dệt may, da giày đối mặt với nguy cơ bị thay thế bởi tự động hóa. Doanh nghiệp cần đẩy mạnh đào tạo lại, chuyển đổi nghề cho lực lượng lao động này để lực lượng lao động có thể tham gia vào các ngành nghề mới, tránh tình trạng thất nghiệp cấu trúc kéo dài.
3. Chất lượng lao động cải thiện nhưng phân hóa sâu sắc
Mặc dù chất lượng lao động tổng thể đã cải thiện, thị trường vẫn có sự phân hóa đáng chú ý. Vấn đề việc làm ở TP.HCM không chỉ nằm ở số lượng, mà còn ở sự mất cân đối giữa chất lượng đào tạo và nhu cầu thực tế của doanh nghiệp.
3.1 Tỷ lệ lao động qua đào tạo tăng cao nhưng chưa khớp với nhu cầu
Một trong những nghịch lý lớn nhất của thị trường lao động TP.HCM chính là sự lệch pha giữa cung và cầu về trình độ đào tạo.
Theo số liệu từ các báo cáo của Trung tâm Dự báo Nhu cầu Nhân lực và Thông tin Thị trường Lao động TP HCM (FALMI), trong năm 2025, Doanh nghiệp có nhu cầu tuyển tới 88,11% lao động đã qua đào tạo (tính chung tất cả các trình độ).
- Trình độ Đại học trở lên: khoảng 18,76%
- Trình độ Cao đẳng: khoảng 14,6%
- Trình độ Trung cấp: khoảng 20,14%
- Trình độ Sơ cấp: khoảng 34,61%
- Lao động phổ thông: chỉ chiếm 11,89% nhu cầu tuyển dụng
Lao động có bằng đại học chỉ chiếm khoảng 15–20% tổng số lao động đã qua đào tạo, nhưng lại thường xuyên rơi vào tình trạng cung vượt cầu, trong khi phần lớn doanh nghiệp cần lao động kỹ thuật, tay nghề ở trình độ sơ cấp, trung cấp hoặc cao đẳng.
Sự mất cân đối này dẫn đến tình trạng “thừa thầy, thiếu thợ”: tỷ lệ thất nghiệp cao ở nhóm cử nhân và thiếu hụt lao động có tay nghề.
3.2 Phân hóa kỹ năng giữa khu vực chính thức và phi chính thức
Khoảng 1/3 lực lượng lao động của thành phố thuộc khu vực phi chính thức (bán hàng rong, tài xế công nghệ, lao động tự do…). Nhóm này đóng góp không nhỏ vào kinh tế nhưng lại ít có cơ hội tiếp cận các chương trình đào tạo bài bản, tạo ra hai tầng lớp lao động với kỹ năng và cơ hội phát triển rất khác biệt.
3.3 Tỷ lệ thất nghiệp của lực lượng lao động ở TP.HCM – Bằng cấp không còn là tấm vé đảm bảo việc làm
Tỷ lệ thất nghiệp trong nhóm đã qua đào tạo chuyên môn hoặc nghề nghiệp vẫn chiếm tới 20-30% tổng số người thất nghiệp. Số liệu từ 5 tháng đầu năm 2025 cho thấy, trong số 45.620 người nhận trợ cấp thất nghiệp, có tới 9.297 người có trình độ đại học trở lên, chiếm 20,02%, trong đó 22.400 người là lao động dưới 35 tuổi (chiếm 49,06%).
Nguyên nhân sâu xa của vấn đề việc làm tại TP.HCM bắt nguồn từ nhiều yếu tố phức tạp.
- Về phía hệ thống, nhiều chương trình đào tạo vẫn mang tính lý thuyết cao, ít chú trọng đến kỹ năng thực hành và khả năng ứng dụng vào công việc cụ thể. Đồng thời, tốc độ cập nhật kiến thức mới, đặc biệt là trong lĩnh vực công nghệ và quản lý hiện đại, còn chậm so với nhu cầu của doanh nghiệp. Thị trường việc làm tập trung tuyển nhân sự kỹ năng cao, công nghệ, ngoại ngữ, trong khi tỷ lệ lao động chưa qua đào tạo còn chiếm gần 40–46%.
- Về phía người lao động trẻ, xu hướng “nhảy việc” để tìm môi trường phù hợp hơn, áp lực công việc lớn dẫn đến nghỉ việc, và việc chưa định hướng rõ ràng về nghề nghiệp lâu dài đang trở thành hiện tượng phổ biến. TP.HCM tập trung nhiều trường đại học lớn, thu hút hàng chục nghìn sinh viên mỗi năm, làm tăng cạnh tranh xin việc, đặc biệt là với sinh viên mới tốt nghiệp
- Những biến động mới từ sắp xếp lại bộ máy chính quyền hai cấp, tác động của chuyển đổi số, và quá trình tái cấu trúc doanh nghiệp hậu Covid-19 càng làm tăng áp lực lên thị trường lao động, đòi hỏi người lao động phải có khả năng thích ứng và học hỏi liên tục. Mức lương khởi điểm ở nhiều ngành/ đơn vị vẫn thấp, đãi ngộ chưa hấp dẫn; nhân sự kinh nghiệm khó giữ chân, nhóm nhập cư thiếu an sinh gây biến động nguồn cung nhân lực.
4. Phân bố lao động và mức thu nhập sau sáp nhập chuyển đổi đa dạng
Bức tranh phân bố lao động tại TP.HCM đang trải qua giai đoạn chuyển đổi mạnh mẽ. Sau khi sáp nhập với Bình Dương và Bà Rịa – Vũng Tàu vào tháng 7/2025, tổng quy mô lực lượng lao động vượt mốc 5 triệu người. Lực lượng lao động thành thị chiếm khoảng 66-70% toàn vùng, lao động nông thôn chiêm 30-34% thuộc các huyện ngoại thành, khu công nghiệp ngoại vi và vùng nông thôn.
Sự phân bố tạo ra ba nhóm lao động rõ rệt:
- Khu vực đô thị TP.HCM tập trung dày đặc ngành dịch vụ-công nghệ cao,
- Bình Dương mạnh về công nhân công nghiệp với hệ thống khu công nghiệp phát triển,
- Bà Rịa – Vũng Tàu kết hợp giữa công nghiệp cảng, dịch vụ logistics và lao động du lịch biển, nông nghiệp.
Về cơ cấu giới, lao động nữ duy trì ổn định ở mức 46,75% toàn vùng.
Thu nhập bình quân cho thấy sự phân hóa rõ rệt. Tại TP.HCM và trung tâm các thành phố công nghiệp Bình Dương, mức lương dao động 9,7-12 triệu đồng/tháng tùy ngành nghề, cao nhất toàn vùng. Bà Rịa – Vũng Tàu và các huyện Bình Dương có mức thu nhập thấp hơn ở 7-9 triệu đồng/tháng cho lao động công nghiệp, trong khi lao động nông nghiệp, nghề cá và dịch vụ du lịch biển ở một số nơi còn dưới 6 triệu đồng/tháng.
Khoảng 46,6% lực lượng lao động thuộc khu vực phi chính thức (tài xế công nghệ, shipper, lao động tự do), xu hướng tăng nhẹ so với năm 2023. Điều này đặt ra thách thức về an sinh xã hội và sự ổn định nguồn cung lao động trong bối cảnh vùng kinh tế mở rộng.
5. Thị trường nhiều cơ hội nhưng luôn “khát” nhân lực chất lượng cao
Mặc dù có nguồn lao động dồi dào, TP.HCM vẫn đối mặt với tình trạng thiếu hụt nhân lực chất lượng cao trong các lĩnh vực then chốt của nền kinh tế.
- Riêng năm 2025, thành phố cần từ 310.000-330.000 lao động mới, phân bổ đều qua bốn quý với nhu cầu dao động từ 75.000 đến 84.000 người mỗi quý.
- Giai đoạn 2025-2030, thành phố dự kiến cần từ 800.000 đến trên 1 triệu lao động mới, trong đó 70% tập trung ở nhóm ngành dịch vụ-công nghiệp công nghệ cao.
Các lĩnh vực “khát” nhân tài nhất gồm:
- Công nghệ thông tin, AI và dữ liệu lớn (Big Data)
- Tự động hóa và chuyển đổi số
- Tài chính – Ngân hàng
- Logistics hiệu quả và Quản lý chuỗi cung ứng
- Năng lượng tái tạo và giao thông sạch
- Thương mại điện tử
- Các dịch vụ quản lý hiện đại
TP.HCM hiện được đánh giá là trung tâm công nghệ thông tin hàng đầu Đông Nam Á, với khả năng gia công phần mềm xếp thứ 2 trong khu vực. Thành phố quy tụ 55% tổng số kỹ sư của Việt Nam và là nơi đặt trụ sở của nhiều tập đoàn công nghệ lớn như IBM, AWS. Tuy nhiên, chính sự phát triển nhanh chóng này lại tạo ra khoảng cách lớn giữa cung và cầu về nhân lực chất lượng cao, đặc biệt khi nền kinh tế chuyển dịch mạnh theo hướng số hóa, tự động hóa và phát triển bền vững.
Thách thức lớn nhất mà các doanh nghiệp phải đối mặt chính là việc đào tạo tại các trường học chưa hoàn toàn bắt kịp tốc độ thay đổi của thị trường. Nhiều sinh viên ra trường với kiến thức lý thuyết tốt nhưng thiếu kỹ năng thực hành, khả năng làm việc nhóm và tư duy giải quyết vấn đề. Để giải quyết vấn đề này, nhiều doanh nghiệp đã chuyển sang dịch vụ tuyển dụng chuyên nghiệp (RPO) để tìm kiếm và tuyển chọn những ứng viên phù hợp nhất.
6. Thị trường lao động năng động và linh hoạt bậc nhất
Hồ Chí Minh xứng đáng là thị trường lao động năng động, linh hoạt bậc nhất Việt Nam hiện nay, cả về quy mô, tốc độ chuyển dịch và khả năng thích ứng với các xu hướng mới của lao động.
6.1 Thị trường dịch chuyển liên tục
Tính năng động của thị trường lao động TP.HCM thể hiện qua sự dịch chuyển liên tục, mang cả cơ hội và thách thức, phản ánh yếu tố quyết định thị trường lao động tại trung tâm kinh tế lớn nhất cả nước.
- Tỷ lệ biến động nhân sự cao: Tỷ lệ dịch chuyển lao động ở mức 18-20%/năm/doanh nghiệp, thuộc top đầu cả nước. Riêng các ngành thâm dụng lao động như dệt may, con số này có thể lên tới 40-50%/năm.
- Thúc đẩy chính sách phúc lợi: Sự cạnh tranh để giữ chân nhân tài buộc các doanh nghiệp phải đầu tư nghiêm túc vào việc xây dựng chính sách phúc lợi nhân viên và cải thiện môi trường làm việc.
- Sự trỗi dậy của lao động trẻ: Nhóm lao động dưới 35 tuổi, có xu hướng thay đổi công việc thường xuyên để tìm kiếm cơ hội phát triển tốt hơn, đặt ra bài toán tuyển dụng thê hệ trẻ. Họ không chỉ quan tâm đến lương, mà còn đề cao giá trị công việc và văn hóa doanh nghiệp, phản ánh sự thay đổi trong tư duy lực lượng lao động hiện đại.
- Tăng trưởng việc làm ổn định: Thị trường vẫn duy trì sức hút mạnh mẽ với tốc độ tăng trưởng lực lượng lao động 2,1%/năm, tạo ra trung bình hơn 141.000 việc làm mới mỗi năm kể từ 2021.
6.2 Xu hướng tuyển dụng: Số hóa, linh hoạt và giữ chân nhân tài
Xu hướng tuyển dụng lao động của thị trường việc làm ở thành phố Hồ Chí Minh đã chuyển đổi mạnh mẽ trong giai đoạn 2023-2025 sang các hình thức hiện đại, linh hoạt và ứng dụng công nghệ cao. Các sàn giao dịch việc làm trực tuyến và nền tảng kết nối cung-cầu lao động phát triển nhanh chóng. Trong 9 tháng đầu năm 2025, TP.HCM đã tổ chức 171 phiên giao dịch việc làm, tư vấn cho 329.176 lượt người, kết hợp cả hình thức trực tiếp và trực tuyến. Xu hướng phỏng vấn nhanh, trả kết quả trong ngày tại các sự kiện tuyển dụng ngành nghề đang thu hút lượng lớn ứng viên trẻ và sinh viên mới ra trường, giúp rút ngắn thời gian tuyển dụng.
Doanh nghiệp chuyển trọng tâm từ bằng cấp sang năng lực thực tế. Nhu cầu về lao động có kỹ năng công nghệ số, AI, phân tích dữ liệu, tự động hóa và ngoại ngữ tăng vượt bậc. Khảo sát từ Tổ chức Lao động Quốc tế (ILO) dự báo đến năm 2025, khoảng 85 triệu công việc mới trên toàn cầu được tạo ra nhờ công nghệ số và tự động hóa, trong khi 60% doanh nghiệp đang tìm kiếm nhân sự có kỹ năng AI, Big Data và an ninh mạng. TP.HCM đứng đầu xu hướng này tại Việt Nam.
6.3 Chính sách phúc lợi trở thành yếu tố quyết định
Với tỷ lệ dịch chuyển lao động 18-20%/năm, doanh nghiệp buộc phải đầu tư nghiêm túc vào chính sách phúc lợi nhân viên và cải thiện môi trường làm việc. Các gói phúc lợi cạnh tranh không chỉ bao gồm lương thưởng mà còn chú trọng sức khỏe tinh thần, linh hoạt làm việc từ xa, cơ hội phát triển nghề nghiệp và văn hóa doanh nghiệp hòa nhập, đa dạng.
Trong dịp cao điểm lễ, Tết 2026, nhu cầu tuyển dụng lao động thời vụ tại TP.HCM tăng mạnh, đặc biệt ở các ngành thương mại – dịch vụ, F&B, bán lẻ, logistics và sản xuất. Dự báo, thị trường việc làm cận Tết sẽ cần thêm từ 25.000 đến 30.000 vị trí ngắn hạn, chủ yếu để đáp ứng các đơn hàng xuất khẩu, nhu cầu tiêu dùng tăng cao và các sự kiện kích cầu cuối năm. Mô hình hợp đồng linh hoạt, làm việc bán thời gian tiếp tục phát triển nhanh, vừa phục vụ được doanh nghiệp mùa vụ, vừa phù hợp xu hướng tìm việc ngắn hạn và tự do của lao động trẻ, sinh viên và người làm đa nghề.
Khái quát về đặc điểm lao động ở TP.HCM cho thấy một thị trường đang ở giai đoạn chuyển tiếp quan trọng, mang trong mình cả cơ hội lớn và thách thức không nhỏ. Việc nắm bắt đúng các đặc điểm này sẽ quyết định thành công của chiến lược nhân sự và năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp trong tương lai. Doanh nghiệp cần nền tảng dữ liệu thị trường vững chắc để định hình chính sách đãi ngộ cạnh tranh, tối ưu quy trình tuyển dụng và xây dựng lộ trình phát triển nhân tài rõ ràng. Từ tư vấn chiến lược nhân sự toàn diện đến giải pháp cung ứng nhân lực linh hoạt tối ưu hóa quy trình tuyển dụng – những công cụ này giúp doanh nghiệp nhanh chóng thu hẹp khoảng cách giữa nhu cầu và nguồn cung, biến thị trường lao động của siêu đô thị Hồ Chí Minh thành lợi thế cạnh tranh bền vững trong năm 2026 và những năm tiếp theo.
HR reports
Tải miễn phí các báo cáo, bài trình bày và nhiều tài nguyên hữu ích khác!
Khám phá ngayBài viết liên quan
Giải pháp cho mọi vấn đề Nhân sự của bạn!
Tầng 6, Toà nhà Star, 33 Mạc Đĩnh Chi, Phường Sài Gòn, Thành phố Hồ Chí Minh